Chuyện bắt cá gắn liền với tuổi thơ đầy ánh sáng của mình
Hồi nhỏ, mình là vua sát cá, mà đúng hơn là vua sát thủ của đồng quê. Tuổi thơ của mình gắn liền với những dòng kênh, những con ngòi, những đồng trũng quê trung du, nơi mà mỗi lần lội xuống là kéo lên cả rổ tôm cá. Ngày ấy, thiên nhiên hào phóng, ban tặng cho lũ trẻ con chúng mình một nguồn thực phẩm dồi dào. Những buổi sáng đi học, mình thường tranh thủ đặt lờ bắt cá rô, để trưa về là có ngay một bữa cá rô đồng giãy đành đạch.
Cá rô đồng thích mồi là thóc đã ngâm lên men. Ngày ấy, mẹ cho mình một nắm thóc, mình ngâm ba ngày cho đến khi mùi thum thủm bốc lên, biết là mồi đã sẵn sàng. Trên đường đi học, mình moi một hố nhỏ trong ruộng lúa đang lên đòng, đặt lờ thẳng đứng và moi thêm một rãnh nhỏ để dẫn cá vào. Đến trưa tan học, mình trở lại kiểm tra. Lờ nhấc lên là thấy vài ký cá rô đồng thân vàng óng ánh, quẫy nước tung tóe. Bữa cơm chiều hôm đó, cả nhà có món cá rô chiên giòn, thơm lừng cả bếp.
Còn cá trê đồng, loài này lại thích trú ngụ trong những cống xi măng nơi có đường sắt chạy qua hoặc cống thủy lợi nội đồng. Mùa thu, khi nước trên đồng cạn dần, cá trê theo những con rạch nhỏ rút xuống cống. Mình dùng loại lờ cá trê to như thân cây chuối, miệng lờ thiết kế hai lớp hình ô-van lệch nhau 90 độ để cá vào mà không biết lối ra.
Mồi bắt cá trê đặc biệt hơn: giun đất to bằng ngón tay được nướng lên cho thơm, rồi trộn với vài củ ráy giã nhỏ. Củ ráy làm cá ngứa miệng, nghiến răng nghe “khẹc khẹc”, vô tình thành tiếng gọi bầy. Lờ đặt nghiêng 45 độ, để hở một khoảng nhỏ cho cá thở. Mỗi lần nhấc lờ lên là cả một chậu giặt đồ đầy cá trê, thân vàng óng, đầu nhỏ, không giống loại trê nhập từ châu Phi sau này.
Cá trê đồng khi nướng lên mang hương vị của rơm rạ, thơm lừng khó cưỡng. Mẹ thường nấu cá trê với dưa cải chua, thêm chút hành ngò, chẳng cần thêm mì chính mà vẫn ngọt lừ. Hương vị đó in đậm trong ký ức mình, để mỗi khi nhắc đến là cảm giác thèm thuồng lại ùa về.
Nhắc chuyện cá, không thể quên chuyện bắt ếch. Khi đầu mùa mưa đến, ếch đồng vào mùa sinh sản, từng cặp cõng nhau nhảy khắp các triền ruộng vừa cày ngả rạ. Người lớn thường đốt vỏ xe đạp cũ, lội lõm bõm trên ruộng để vồ ếch. Tiếng vỏ cao su cháy xèo xèo trong đêm đồng quê mát lành, kèm theo tiếng người reo hò bắt được ếch, tạo nên một khung cảnh náo nhiệt.
Mình thì được một thằng bé cuối xóm truyền cho bí quyết bắt ếch gia truyền. Đêm về, mình đeo chiếc đèn pin Trung Quốc đã cưa ngắn lên trán, ra đồng. Theo nguyên lý phản xạ ánh sáng, mình nhận ra vô vàn cặp mắt sáng lấp lánh đang nhìn mình. Nhờ khoảng cách và độ sáng của các đốm mắt, mình phân biệt được đâu là rắn, đâu là cóc, đâu là ếch, đâu là chuột.
Khi gặp ếch, mình nhẹ nhàng thò tay xuống nhặt bỏ vào bao tải đeo sau lưng. Ếch đang trong cơn say đắm tình yêu, chẳng hề muốn chạy. Đêm về, mấy bao tải ếch để dưới bếp vẫn nghe tiếng kêu ồm ộp, mở ra là trứng ếch rơi vương đầy nhà.
Sau này, khi vào quân ngũ, mình vài lần biểu diễn bí quyết bắt ếch cho anh em trong đại đội xem. Ai cũng ngả mũ thán phục và vô cùng thích thú. Nhưng lần ấy, về phép ghé qua nhà thằng bé dạy mình bắt ếch, mình thấy gia cảnh nó vẫn xác xơ. Ba anh em nhà nó đều đã lập gia đình, nhưng chẳng ai có con. Mẹ mình bảo:
“Nhà nó sát sinh nhiều quá, nhất là trong mùa sinh sản của cá, tôm, ếch. Trời không cho người nối dõi đâu. Mày lớn rồi, đừng bắt nữa.”
Lời mẹ nói khiến mình suy nghĩ mãi. Trước đây, mình chỉ nghĩ đơn giản là bắt cá, bắt ếch để có thức ăn. Nhưng giờ mình hiểu, mùa sinh sản là mùa đáng trân trọng. Đó là thời điểm vạn vật chuyển giao sự sống cho thế hệ sau. Nếu mình can thiệp quá nhiều, mình đang cản trở chu trình tự nhiên ấy. Đó chắc là điều mình nhớ mãi suốt tuổi thơ.
Từ đó, mình không còn bắt cá, bắt ếch vào mùa sinh sản nữa. Mình học cách yêu thiên nhiên theo một cách khác, tôn trọng sự sống và vòng tuần hoàn của nó.
Giờ đây, sống giữa phố thị, những đêm mưa rả rích, tiếng ếch kêu ồm ộp từ xa vọng về khiến lòng mình xao xuyến. Tiếng gọi ấy như tiếng vọng của tuổi thơ, gợi nhắc mình về những kỷ niệm xưa cũ, những ngày tháng rong ruổi khắp đồng quê, những lần thò tay nhặt ếch, nhấc lờ cá đầy ắp, và những bữa cơm gia đình đầm ấm dưới mái tranh nghèo. Tuổi thơ ấy, dù nhiều vất vả, nhưng vẫn là quãng thời gian đẹp nhất đời mình.
Xem thêm:
99+ Tên biệt danh hay nhất, biệt hiệu hay, độc và bá nhất mọi thời đại
Top smartphone 7-8 triệu đồng tốt nhất hiện nay